จังหวัดฉะเชิงเทรา

สภาพปัจจุบันปัญหาของการจัดการศึกษาในจังหวัดเป็นอย่างไร

จากการสนทนาในที่ประชุม สภาพปัจจุบันและปัญหาของการจัดการศึกษาในจังหวัดฉะเชิงเทรามีดังนี้:

• คุณภาพการศึกษาและมาตรฐานที่แตกต่างกัน:

  • ผลการทดสอบของนักเรียนไทยยังต่ำกว่า 50% ในแต่ละสาระวิชา แสดงให้เห็นถึงความไม่สอดคล้องของผู้ทํางานในกระทรวงศึกษาธิการ 

  • โรงเรียนในชนบทยังเข้าถึงการศึกษาได้ไม่มากเท่าที่ควร

  • คุณภาพและมาตรฐานการศึกษาในแต่ละระดับและแต่ละโรงเรียนไม่เท่ากัน ครูบางคนไม่ได้จบตรงสาขาที่สอน และโรงเรียนที่ห่างไกลขาดอุปกรณ์การเรียนการสอน

  • การจัดการศึกษาในแต่ละสถาบันแตกต่างกัน แต่ยังอยู่ในกรอบการศึกษาแห่งชาติ

• ภาระงานของครูและการมุ่งเน้นที่นักเรียน:

  • ครูมีภาระงานอื่น ๆ ที่ไม่ใช่การสอน ทำให้ไม่สามารถดูแลนักเรียนได้อย่างเต็มที่และเตรียมการสอนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

  • การประเมินครูไม่เน้นเชิงประจักษ์ที่นักเรียนเป็นสำคัญ แต่เน้นผลงานหรือการเลื่อนระดับ

• การเข้าถึงการศึกษาและความเท่าเทียมกัน:

  • นักเรียนจำนวนมากหลุดออกจากระบบการศึกษา เพราะไม่เห็นคุณค่าของการศึกษา ปัญหาความยากจนและครอบครัว

  • เด็กพิการและเด็กด้อยโอกาสควรได้รับการศึกษาอย่างเต็มประสิทธิภาพ ไม่ใช่ถูกจำกัดด้วยความพิการ

  • ครู กศน. ไม่เพียงพอต่อจำนวนนักเรียน ทำให้บางพื้นที่เช่นท่าตะเกียบที่ห่างไกล ไม่สามารถเข้าถึงการศึกษาได้

  • โครงสร้างพื้นฐานด้านอินเทอร์เน็ตยังเข้าไม่ถึงในบางพื้นที่ ทำให้เด็กขาดโอกาสในการเข้าถึงการเรียนรู้ 

• หลักสูตรที่ไม่ตอบโจทย์และไม่ยืดหยุ่น:

  • เด็กนักเรียนจำนวนมากไม่ทราบว่าเรียนจบแล้วจะไปทำอาชีพอะไร ไม่เห็นประโยชน์ของการศึกษา

  • หลักสูตรอาชีวศึกษาบางสาขาเปลี่ยนช้า ไม่ทันต่อการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี

  • นักเรียนที่เรียนทวิภาคีอาจมีทักษะทฤษฎีน้อยลง ทำให้เสียเปรียบในการสอบเข้าเรียนต่อมหาวิทยาลัย

• ปัญหาด้านวัฒนธรรมและเป้าหมายชีวิต:

  • เด็กแต่ละภาคส่วนมีลักษณะเฉพาะตัว แต่ภาคตะวันออกยังไม่มีอัตลักษณ์ที่ชัดเจนในการพัฒนาเด็ก

  • เด็กในพื้นที่ห่างไกลบางคนมีการศึกษาเพื่อรับวุฒิเท่านั้น ไม่ได้มี Passion ในการเรียนรู้เท่าเด็กในเมือง

  • บางคนมีเป้าหมายชีวิตที่ไม่ได้รับการยอมรับจากสังคม

• ความท้าทายในการพัฒนาทักษะสำหรับอนาคต:

  • เด็กเล็กยังไม่ได้รับการปลูกฝังเรื่องการพัฒนาทักษะทางสมองที่สำคัญ

  • เด็กที่จบไปทำงานไม่ได้ตามที่คาดหวัง ขาดสมรรถนะที่

จังหวัดมีเป้าหมายหรือความต้องการจัดการศึกษาหรือการพัฒนาคนอย่างไร

 คุณภาพและมาตรฐานการศึกษา:

• • ผลการทดสอบของนักเรียนยังต่ำกว่า 50% ในหลายวิชา และคุณภาพ/มาตรฐานการศึกษาในแต่ละโรงเรียน/ระดับไม่เท่ากัน

  • ครูบางคนไม่ได้จบตรงสายที่สอน และโรงเรียนที่ห่างไกลขาดแคลนอุปกรณ์การเรียนการสอน

• ภาระงานครู: ครูมีภาระงานอื่นที่ไม่ใช่การสอนมาก ทำให้ไม่มีเวลาดูแลนักเรียนและเตรียมการสอนได้อย่างเต็มที่ การประเมินครูไม่เน้นผลสัมฤทธิ์ของนักเรียนเป็นสำคัญ

• การเข้าถึงและความเท่าเทียม:

  • มีนักเรียนหลุดออกจากระบบการศึกษาจำนวนมาก (โดยเฉพาะช่วงอายุ 12-18 ปี) เนื่องจากความยากจน ปัญหาครอบครัว และไม่เห็นคุณค่าของการศึกษา

  • เด็กพิการและด้อยโอกาสยังไม่ได้รับการศึกษาอย่างเต็มศักยภาพ มักถูกปฏิเสธ หรือมีข้อจำกัดในการเข้าถึง

  • ขาดแคลนครู กศน. (ปัจจุบันคือ สกร.) และโครงสร้างพื้นฐานด้านอินเทอร์เน็ตในพื้นที่ห่างไกล

• หลักสูตรและความสอดคล้อง:

  • หลักสูตรอาชีวศึกษาบางสาขาปรับเปลี่ยนช้า ไม่ทันต่อเทคโนโลยีที่เปลี่ยนแปลงเร็ว และเน้นภาคทฤษฎีมากเกินไป

  • นักเรียนจำนวนมากไม่ทราบว่าเรียนจบแล้วจะไปทำอาชีพอะไร ไม่เห็นประโยชน์ที่ชัดเจนของการเรียนรู้

  • การศึกษาปฐมวัยเน้นการอ่านเขียนมากเกินไป แทนการพัฒนาทักษะสมองที่จำเป็น (EF)

• ปัญหาการเชื่อมโยงและรอยต่อ:

  • ขาดระบบการเทียบโอนหน่วยกิตหรือประสบการณ์ที่ยืดหยุ่นและไร้รอยต่อระหว่างสถาบันการศึกษาและรูปแบบการเรียนรู้ต่างๆ

  • นักเรียนทวิภาคีอาจมีทักษะทฤษฎีน้อยลง ทำให้เสียเปรียบในการสอบเข้าเรียนต่อในระดับอุดมศึกษา

• วัฒนธรรมและเป้าหมายชีวิต: เด็กในพื้นที่ห่างไกลบางคนเรียนเพื่อรับวุฒิเท่านั้น ไม่ได้มีแรงจูงใจในการเรียนรู้เท่าเด็กในเมือง และยังขาดเอกลักษณ์ที่ชัดเจนในการพัฒนาเยาวชนในภาคตะวันออก

การจัดการศึกษาในจังหวัดมีรอยต่อหรือไม่ อย่างไร

• ความเหลื่อมล้ำและคุณภาพที่แตกต่างกัน:

  • คุณภาพและมาตรฐานการศึกษาในแต่ละโรงเรียนและแต่ละระดับไม่เท่าเทียมกัน ทำให้มีการเคลื่อนย้ายนักเรียนจากชนบทเข้าสู่ตัวเมือง

  • ครูผู้สอนบางคนไม่ได้จบตรงสาขาที่สอน และโรงเรียนที่ห่างไกลยังขาดอุปกรณ์การเรียนการสอน

  • ผลการทดสอบของนักเรียนไทยยังต่ำกว่า 50% ซึ่งสะท้อนถึงความไม่สอดคล้องกันในการทำงานของผู้รับผิดชอบ

• การเข้าถึงและการหลุดออกจากระบบ:

  • เด็กจำนวนมากหลุดออกจากระบบการศึกษา (โดยเฉพาะช่วงอายุ 12-18 ปี) เนื่องจากปัญหาความยากจน ครอบครัว หรือไม่เห็นคุณค่าของการศึกษา

  • เด็กพิการและเด็กด้อยโอกาสยังไม่ได้รับการศึกษาอย่างเต็มศักยภาพ มักถูกตีกลับจากโรงเรียนเรียนรวม หรือมีข้อจำกัดในการเข้าถึง

  • ขาดแคลนครู สกร. (สำนักงานส่งเสริมการเรียนรู้) ในบางพื้นที่ และโครงสร้างพื้นฐานอินเทอร์เน็ตยังไม่ทั่วถึงในพื้นที่ห่างไกล

• หลักสูตรที่ไม่ยืดหยุ่นและไม่ตอบโจทย์:

  • หลักสูตรยังไม่ยืดหยุ่นเท่าที่ควร ทำให้ไม่สอดคล้องกับความต้องการของผู้เรียนแต่ละคน โดยเฉพาะหลักสูตรอาชีวศึกษาบางสาขาที่ปรับเปลี่ยนไม่ทันเทคโนโลยี

  • นักเรียนจำนวนมากไม่ทราบว่าจะประกอบอาชีพอะไรเมื่อเรียนจบ ไม่เห็นประโยชน์ของการศึกษาอย่างชัดเจน

  • การประเมินผลยังไม่เน้นสมรรถนะที่นักเรียนสามารถนำไปใช้ในการประกอบอาชีพได้จริง

• ภาระงานของครู:

  • ครูมีภาระงานอื่น ๆ ที่ไม่ใช่การสอนจำนวนมาก ทำให้ไม่สามารถดูแลนักเรียนและเตรียมการสอนได้อย่างเต็มที่

• ความไม่เชื่อมโยงของระบบการเทียบโอนและคลังหน่วยกิต (Credit Bank):

  • ระบบการเทียบโอนหน่วยกิตหรือประสบการณ์เรียนรู้ระหว่างสถาบันการศึกษาและรูปแบบการเรียนรู้ที่หลากหลายยังขาดความเชื่อมโยงหรือการนำไปใช้อย่างเป็นรูปธรรม ทำให้ผู้เรียนไม่สามารถนำประสบการณ์หรือทักษะที่ได้จากการเรียนรู้สั้นๆ หรือการทำงานมาต่อยอดการศึกษาในระดับสูงได้ง่ายนัก

  • นักเรียนสายอาชีวะที่เน้นการฝึกงาน อาจมีทักษะทฤษฎีน้อยลง ทำให้เสียเปรียบในการสอบแข่งขันเพื่อเข้าศึกษาต่อในมหาวิทยาลัย

มีหน่วยงานใดในจังหวัดจัดการศึกษาแบบยืดหยุ่นไร้รอยต่อบ้าง เขาทำอย่างไร

• สำนักงานส่งเสริมการเรียนรู้ (สกร.) จังหวัดฉะเชิงเทรา:

  • ส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต การพัฒนาตนเอง และการปรับตัว

  • มีหลักสูตรการศึกษาพื้นฐานสำหรับผู้ใหญ่และหลักสูตรระยะสั้นเพื่อการประกอบอาชีพ

  • พยายามลดปัญหาเด็กหลุดจากระบบ โดยมีการเทียบโอนวิชาจากโรงเรียนเดิม และสำรวจความต้องการของผู้เรียน

  • มีการทำงานร่วมกับโรงเรียนพระดาบส เพื่อให้นักเรียนสามารถเรียนหลักสูตรวิชาชีพ 1 ปี และได้วุฒิการศึกษาไปพร้อมกัน

• ศูนย์การศึกษาพิเศษประจำจังหวัดฉะเชิงเทรา:

  • จัดการหลักสูตรที่ยืดหยุ่นตามศักยภาพและความพิการของผู้เรียน โดยจัดทำแผนการจัดการศึกษาเฉพาะบุคคล (IEP)

  • มีการประเมินผลที่หลากหลาย เช่น การใช้ภาษามือ หรือสื่อภาพสำหรับเด็กออทิสติก

  • ทำงานอย่างใกล้ชิดกับโรงเรียนเรียนรวมและผู้ปกครอง เพื่อช่วยให้เด็กพิการสามารถเรียนในโรงเรียนปกติได้ และมีการนิเทศติดตามผล

  • มีห้องเรียนสำหรับเด็กที่ต้องรักษาตัวในโรงพยาบาลเป็นเวลานาน เพื่อไม่ให้ขาดเรียนรู้

• มหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครินทร์:

  • มีระบบแพลตฟอร์มการเรียนรู้ที่นักศึกษาสามารถเข้าถึงสื่อการเรียนได้ทุกที่ทุกเวลา

  • กำลังพัฒนาหลักสูตรระยะสั้น (Non-degree) ที่สามารถเก็บเป็นหน่วยกิตในระบบคลังหน่วยกิต (Credit Bank) เพื่อเทียบโอนไปสู่ปริญญาได้

  • ร่วมมือกับภาคส่วนอื่น ๆ จัดอบรมหลักสูตรเพื่อสร้างอาชีพ เช่น ผู้ดูแลผู้สูงอายุ หรือซ่อมบำรุงยานยนต์ไฟฟ้า โดยมีใบรับรองและโอกาสในการทำงาน

• วิทยาลัยเทคนิคฉะเชิงเทรา:

  • จัดการศึกษาแบบ "ทวิศึกษา" โดยให้นักเรียน ม.3 เรียนวิชาพื้นฐานของ ปวช. และสามารถเทียบโอนหน่วยกิตได้หากเรียนต่อ

  • จัดการศึกษาแบบ "ทวิภาคี" โดยให้นักศึกษาเรียนในวิทยาลัยระยะหนึ่ง แล้วไปฝึกงานในสถานประกอบการจริง ซึ่งส่วนใหญ่จะได้งานทำหลังจบ

  • มีการจัดหลักสูตรระยะสั้นให้กับผู้ต้องขังและผู้สนใจทั่วไป เพื่อสร้างทักษะและโอกาสในการประกอบอาชีพ

• โรงเรียนสุจิปุลิ (และหอการค้าจังหวัด):

  • เน้นการศึกษาที่ตอบโจทย์แต่ละช่วงวัย ตั้งแต่เด็กเล็กที่เน้นพัฒนาทักษะสมอง (EF)

  • ทำงานร่วมกับมหาวิทยาลัย (เช่น ราชภัฏราชนครินทร์ และลาดกระบัง) ในโครงการ "นิสิตพันธุ์ใหม่" ที่นักเรียนสามารถเรียนวิชาพื้นฐานของมหาวิทยาลัยตั้งแต่ ม.ปลาย และฝึกงานในสถานประกอบการเพื่อเทียบโอนหน่วยกิต

  • พัฒนา "หลักสูตรเพื่อ" (Purpose-based Curriculum) ที่เน้นให้ผู้เรียนมีเป้าหมายในการเรียนและเลือกวิชาที่สอดคล้องกับความต้องการของตนเอง

• มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณ์ราชวิทยาลัย วิทยาลัยสงฆ์พุทธโสธร:

  • จัดการเรียนการสอนแบบออนไลน์และออนไซต์ที่ยืดหยุ่น โดยไม่จำกัดอายุของผู้เรียน

  • มีหลักสูตรประกาศนียบัตรระยะสั้นที่สามารถเทียบวุฒิการศึกษา (เช่น เทียบเท่า ม.6 ใน 1 ปี) และเรียนในวันหยุดสุดสัปดาห์

• วิทยาลัยเทคโนโลยีอาเซียนบ้านโพธิ์ (จากการกล่าวถึง):

  • อยู่ระหว่างการพัฒนาระบบการเทียบโอนหน่วยกิตจากประสบการณ์และการเรียนรู้

  • เน้นพัฒนาทักษะภาษา (จีนและอังกฤษ) ควบคู่กับทักษะวิชาชีพ

  • มีแนวคิดที่จะร่วมมือกับสถาบันต่างประเทศ (เช่น ฉางโจว) เพื่อให้นักเรียนได้ไปเรียนและฝึกงานในต่างประเทศ

• สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาฉะเชิงเทราเขต 1:

  • มีการปรับแนวปฏิบัติให้ยืดหยุ่นสำหรับการจัดการศึกษาแบบบ้านเรียน (Homeschool) โดยไม่จำกัดช่วงเวลาในการยื่นขออนุญาต

หน่วยงานภาครัฐ เอกชน ประชาสังคม เด็กและเยาวชน มีความเห็นต่อการจัดการศึกษาที่ยืดหยุ่นต่างกันหรือไม่ อย่างไร

หน่วยงานภาครัฐและหน่วยงานทางการศึกษา:

• สำนักงานศึกษาธิการจังหวัด (กลุ่มนโยบายและแผน):

  • มุมมอง: เห็นว่าการศึกษายืดหยุ่นไร้รอยต่อเป็นประโยชน์ต่อการพัฒนาการศึกษาให้สอดคล้องกับบริบทเชิงพื้นที่

  • ความต้องการ: โรงเรียนทุกแห่งควรมีคุณภาพและมาตรฐานเท่ากัน เพื่อรองรับนักเรียนในพื้นที่และลดการเคลื่อนย้ายนักเรียน

• สำนักงานส่งเสริมการเรียนรู้ (สกร.ฉะเชิงเทรา):

  • มุมมอง: การศึกษายืดหยุ่นไร้รอยต่อคือการเรียนรู้ตลอดชีวิต การพัฒนาตนเอง การปรับตัว และการศึกษาเพื่อคุณวุฒิตามระดับ รวมถึงหลักสูตรระยะสั้นเพื่ออาชีพ

  • ความจำเป็น/ปัญหา: จำเป็นอย่างยิ่งเพื่อลดปัญหาเด็กหลุดจากระบบ (อายุ 12-18 ปี) ซึ่งเกิดจากความยากจน ปัญหาครอบครัว และการไม่เห็นคุณค่าของการศึกษา แต่พบปัญหาขาดแคลนครู โครงสร้างพื้นฐาน (อินเทอร์เน็ต) ไม่ทั่วถึง และหลักสูตรยังไม่ยืดหยุ่นพอที่จะตอบโจทย์ผู้เรียนได้จริง

• สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา (สพม.ฉะเชิงเทรา):

  • มุมมอง: การศึกษายืดหยุ่นไร้รอยต่อคือการศึกษาที่ตอบสนองความต้องการที่แท้จริงของเด็ก รัฐควรสนับสนุนให้ทุกคนมีโอกาส และควรนำรูปแบบการศึกษาแบบผสมผสานในอดีตมาปรับใช้

  • ปัญหา: เด็กจำนวนมากไม่เห็นคุณค่าของการศึกษา ไม่รู้จะประกอบอาชีพอะไรหลังจากเรียนจบ และยังมีปัญหาเด็กหลุดออกจากระบบ

• สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาฉะเชิงเทราเขต 1:

  • มุมมอง: เน้นที่นักเรียนเป็นสำคัญ ลดภาระงานครูที่ไม่ใช่การสอน และเห็นว่าการยืดหยุ่นเอื้อต่อการจัดการศึกษาแบบบ้านเรียน (Homeschool) โดยได้ปรับแนวปฏิบัติให้ยื่นขออนุญาตได้ตลอดเวลา

• ศูนย์การศึกษาพิเศษประจำจังหวัดฉะเชิงเทรา:

  • มุมมอง: การศึกษายืดหยุ่นไร้รอยต่อ จำเป็นอย่างมาก สำหรับเด็กเปราะบางและเด็กพิการ โดยมีการจัดการหลักสูตรเฉพาะบุคคล (IEP) การประเมินที่หลากหลาย การส่งต่อและนิเทศติดตามอย่างใกล้ชิดกับโรงเรียนเรียนรวมและผู้ปกครอง เพื่อให้เด็กกลับเข้าสู่สังคมได้มากที่สุด

• วิทยาลัยเทคนิคฉะเชิงเทรา:

  • มุมมอง: การศึกษายืดหยุ่นไร้รอยต่อคือการมีหลักสูตรระยะสั้นสำหรับผู้ที่ไม่ได้จบ ม.3 หรือผู้ต้องขัง และหลักสูตรทวิภาคี

  • ปัญหา: หลักสูตรปรับเปลี่ยนช้า ไม่ทันเทคโนโลยี นักศึกษาทวิภาคีบางคนขาดวุฒิภาวะ หรือขาดความรู้ทางทฤษฎีเมื่อต้องการเรียนต่อระดับสูง

• มหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครินทร์:

  • มุมมอง: ส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตผ่านแพลตฟอร์มออนไลน์ มีหลักสูตรระยะสั้น (Non-degree) ที่เก็บหน่วยกิตในระบบคลังหน่วยกิต (Credit Bank) เพื่อเทียบโอนสู่ปริญญาได้ รวมถึงหลักสูตรฝึกอาชีพ (เช่น ดูแลผู้สูงอายุ ซ่อมยานยนต์ไฟฟ้า) ที่เชื่อมโยงกับภาคแรงงาน

• มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณ์ราชวิทยาลัย วิทยาลัยสงฆ์พุทธโสธร:

  • มุมมอง: การศึกษายืดหยุ่นไร้รอยต่อคือการจัดการเรียนการสอนแบบออนไลน์และออนไซต์ที่ผสมผสาน ไม่จำกัดอายุผู้เรียน (เช่น 17-70 ปี) และมีหลักสูตรประกาศนียบัตรระยะสั้นที่สามารถเทียบเท่า ม.6 หรือต่อปริญญาตรีได้

ผู้ทรงคุณวุฒิ/เอกชน/ประชาสังคม:

• ผู้ทรงคุณวุฒิใน กศจ.:

  • มุมมอง: การศึกษาไทยยังไม่ไปในทิศทางเดียวกัน ผลทดสอบต่ำกว่า 50% แสดงถึงความไม่สอดคล้องของผู้ทำงานในกระทรวง

• ผู้จัดการศึกษาแบบบ้านเรียน:

  • มุมมอง: ต้องการให้เด็กทุกคนเข้าถึงการศึกษาอย่างเท่าเทียมและมีมาตรฐานที่เหมาะสมกับศักยภาพรายบุคคล เน้นให้การเรียนมีความสุข และนำไปใช้ประโยชน์ในชีวิตได้จริง มองการบ้านเรียนเป็นรูปแบบที่ยืดหยุ่น แต่เผชิญข้อกังวลเรื่องสังคมและวิธีสอน

• รองประธานหอการค้าจังหวัด (ผู้อำนวยการโรงเรียนสุจิบุรี):

  • มุมมอง: มองการศึกษาแบบยืดหยุ่นไร้รอยต่อในรูปแบบ การศึกษาเพื่อคนทุกช่วงวัย (5 ช่วงวัย) ตั้งแต่เด็กเล็กที่เน้นพัฒนาทักษะสมอง (EF) การปลูกฝังความเป็นพลเมือง การพัฒนาสมรรถนะอาชีพ การ Reskill/Upskill สำหรับผู้ใหญ่ และการดูแลสุขภาพสำหรับผู้สูงอายุ มีการทำงานร่วมกับมหาวิทยาลัยเพื่อให้นักเรียน ม.ปลาย เรียนวิชาพื้นฐานมหาวิทยาลัยและฝึกงานเพื่อเทียบโอนหน่วยกิต (Purpose-based Curriculum)

เด็กและเยาวชน (ผู้แทนนักเรียน/หัวหน้างานสภานักเรียน):

• ประธานสภานักเรียน:

  • มุมมอง: การศึกษายืดหยุ่นไร้รอยต่อตอบโจทย์ยุคปัจจุบัน (เช่น ช่วงโควิด-19) เด็กสนใจสื่อออนไลน์ จึงควรนำมาปรับใช้ให้เข้าถึงนักเรียนทุกคนทั่วประเทศ

• หัวหน้างานสภานักเรียน:

  • มุมมอง: ต้องการให้ครูกลับสู่ห้องเรียนอย่างจริงจังโดยลดภาระงานอื่น ๆ เพื่อให้มีเวลาพัฒนาการเรียนการสอนมากขึ้น เน้นการสร้างอัตลักษณ์เฉพาะถิ่นให้เด็กภาคตะวันออก เพราะเด็กในพื้นที่ห่างไกลมักเรียนเพื่อรับวุฒิ ไม่ใช่เพื่อ Passion หรือเป้าหมายที่สังคมยอมรับ

สรุปความแตกต่าง:

• ภาครัฐ/หน่วยงานทางการศึกษา: มักเน้นไปที่การปฏิรูปโครงสร้าง หลักสูตร และการจัดการเรียนการสอนให้ยืดหยุ่นเพื่อรองรับความหลากหลายของผู้เรียนและแก้ปัญหาเด็กหลุดจากระบบ แต่ก็พบข้อจำกัดด้านทรัพยากรและกรอบระเบียบ

• มหาวิทยาลัย: เป็นหน่วยงานที่แสดงออกถึงความพร้อมในการเป็นกลไกหลักของการจัดการศึกษาแบบยืดหยุ่นไร้รอยต่ออย่างชัดเจนที่สุด ผ่านการนำเทคโนโลยีมาใช้ ระบบคลังหน่วยกิต และหลักสูตรที่หลากหลายเพื่อตอบโจทย์ทุกวัยและทุกระดับ

• ภาคเอกชน (หอการค้า/สุจิบุรี): มีมุมมองที่กว้างและเป็นองค์รวม เน้นการเชื่อมโยงการศึกษากับการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม โดยคำนึงถึงทุกช่วงวัยและความพร้อมในการทำงานจริงของผู้จบการศึกษา

• ประชาสังคม (บ้านเรียน): เน้นความสุขของผู้เรียนและอิสระในการออกแบบการเรียนรู้ตามความสนใจและศักยภาพของเด็กแต่ละคน

• เด็กและเยาวชน: เน้นความต้องการที่จับต้องได้ เช่น การเข้าถึงการศึกษาที่เท่าเทียม การใช้สื่อออนไลน์ที่คุ้นเคย และความชัดเจนของเป้าหมายหลังเรียนจบ รวมถึงความต้องการให้ครูมีเวลาสอนมากขึ้น

บุคคลในที่ประชุมคนใดมีความเห็นต่อการจัดการศึกษาที่ยืดหยุ่นไร้รอยต่อชัดเจนและเป็นรูปธรรม เขามีความเห็นอย่างไร

จากการประชุม มีบุคคลและหน่วยงานหลายแห่งที่มีความเห็นต่อการจัดการศึกษาที่ยืดหยุ่นไร้รอยต่อที่ชัดเจนและเป็นรูปธรรมดังนี้:

• ผู้อำนวยการโรงเรียนสุจิปุลิ และรองประธานหอการค้าจังหวัด):

  • ความเห็น: มองว่าการศึกษาที่ยืดหยุ่นไร้รอยต่อคือ "การศึกษาเพื่อคนทุกช่วงวัย" และควรตอบโจทย์เป้าหมายชีวิตของผู้เรียน

  • เป็นรูปธรรม:

    • เสนอแนวคิดการศึกษา 5 ช่วงวัย ตั้งแต่เด็กเล็ก (เน้นพัฒนาทักษะสมอง EF) เด็กวัยปลูกฝังความเป็นพลเมือง (8-12 ปี) วัยสร้างทักษะเพื่ออาชีพ (มัธยม-อุดมศึกษา) วัย Re-skill/Up-skill สำหรับผู้ใหญ่ และวัยผู้สูงอายุ (ดูแลสุขภาพ/เตรียมตัว)

    • ทำ "หลักสูตรเพื่อ (Purpose-based Curriculum)" โดยให้นักเรียนมีเป้าหมายก่อนเลือกเรียนวิชา

    • ร่วมกับมหาวิทยาลัยในโครงการ "นิสิตพันธุ์ใหม่" ให้นักเรียน ม.ปลาย เรียนวิชาพื้นฐานมหาวิทยาลัยและฝึกงานเพื่อเทียบโอนหน่วยกิตได้

• มหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครินทร์

  • ความเห็น: การศึกษายืดหยุ่นไร้รอยต่อคือการเรียนรู้ตลอดชีวิตที่เข้าถึงได้ทุกที่ทุกเวลา และสามารถเก็บสะสมเพื่อต่อยอดได้

  • เป็นรูปธรรม:

    • มี แพลตฟอร์มการเรียนรู้ ที่นักศึกษาสามารถเข้าถึงสื่อการเรียนได้ทุกที่ทุกเวลา

    • พัฒนา หลักสูตรระยะสั้น (Non-degree) ที่สามารถเก็บเป็นหน่วยกิตในระบบ คลังหน่วยกิต (Credit Bank) เพื่อเทียบโอนไปสู่ปริญญาได้ โดยไม่จำกัดอายุและไม่มีหมดอายุ

    • จัดอบรมหลักสูตรเพื่อสร้างอาชีพ เช่น ผู้ดูแลผู้สูงอายุ หรือซ่อมบำรุงยานยนต์ไฟฟ้า โดยร่วมมือกับหน่วยงานอื่น มีใบรับรองและโอกาสในการทำงาน

• ศูนย์การศึกษาพิเศษประจำจังหวัดฉะเชิงเทรา

  • ความเห็น: การศึกษายืดหยุ่นไร้รอยต่อเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งสำหรับเด็กเปราะบางและเด็กพิการ เพื่อให้กลับเข้าสู่สังคมได้มากที่สุด

  • เป็นรูปธรรม:

    • จัดการหลักสูตรที่ยืดหยุ่นตามศักยภาพและความพิการของผู้เรียน โดยทำ แผนการจัดการศึกษาเฉพาะบุคคล (IEP) และใช้การประเมินผลที่หลากหลาย (เช่น ภาษามือ สื่อภาพ)

    • มีกระบวนการ ส่งต่อและนิเทศ เด็กพิการไปยังโรงเรียนเรียนรวม ให้ความรู้แก่ครูปลายทางและผู้ปกครองอย่างใกล้ชิด

    • มี ห้องเรียนสำหรับเด็กเจ็บป่วย ที่ต้องรักษาตัวในโรงพยาบาลนานๆ เพื่อไม่ให้ขาดเรียนรู้

• วิทยาลัยเทคนิคฉะเชิงเทรา

  • ความเห็น: การศึกษายืดหยุ่นไร้รอยต่อคือการเปิดโอกาสให้ผู้ที่ไม่มีวุฒิสูง หรือผู้ต้องขัง ได้เรียนทักษะอาชีพระยะสั้น และการจัดการศึกษาที่เน้นภาคปฏิบัติ

  • เป็นรูปธรรม:

    • จัด หลักสูตรระยะสั้น สำหรับผู้ที่จบไม่ถึง ม.3 หรือผู้ต้องขัง เพื่อให้มีทักษะไปประกอบอาชีพ (เช่น ช่างตัดผม, ช่างล้างแอร์)

    • จัดการศึกษาแบบ "ทวิศึกษา" ให้นักเรียน ม.3 มาเรียนวิชาพื้นฐาน ปวช. และเทียบโอนหน่วยกิตได้หากเรียนต่อ

    • จัดการศึกษาแบบ "ทวิภาคี" โดยให้นักศึกษาเรียนในวิทยาลัยระยะหนึ่ง แล้วไปฝึกงานในสถานประกอบการจริง ซึ่งส่วนใหญ่จะได้งานทำหลังจบ

• มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณ์ราชวิทยาลัย วิทยาลัยสงฆ์พุทธโสธร

  • ความเห็น: การศึกษายืดหยุ่นไร้รอยต่อควรเป็นการเรียนรู้แบบผสมผสาน (ออนไลน์/ออนไซต์) ที่ไม่จำกัดอายุ และมีหลักสูตรที่ตอบโจทย์ความต้องการระยะสั้น

  • เป็นรูปธรรม:

    • จัดการเรียนการสอนที่ ไม่จำกัดอายุ ผู้เรียน (เช่น 17-70 ปี) ทั้งพระและฆราวาส

    • มี หลักสูตรประกาศนียบัตรระยะสั้น ที่สามารถเทียบวุฒิ ม.6 ได้ใน 1 ปี และเรียนในวันหยุดสุดสัปดาห์

• สำนักงานส่งเสริมการเรียนรู้ (สกร.) จังหวัดฉะเชิงเทรา:

  • ความเห็น: การศึกษายืดหยุ่นไร้รอยต่อคือการเรียนรู้ตลอดชีวิตที่เห็นประโยชน์และสามารถนำไปใช้ได้จริง เพื่อลดปัญหาเด็กหลุดจากระบบ

  • เป็นรูปธรรม:

    • มีการ เทียบโอนวิชา ให้กับเด็กที่หลุดจากระบบ และทำงานร่วมกับ โรงเรียนพระดาบส เพื่อให้เด็กได้เรียนวิชาชีพ 1 ปี และได้วุฒิการศึกษาพื้นฐานไปพร้อมกัน

• ผู้จัดการศึกษาแบบบ้านเรียน

  • ความเห็น: การศึกษายืดหยุ่นไร้รอยต่อคือการเข้าถึงการศึกษาที่เท่าเทียมและมีมาตรฐานในศักยภาพของแต่ละบุคคล และเรียนรู้อย่างมีความสุข

  • เป็นรูปธรรม:

    • มีการจัดการศึกษาแบบ บ้านเรียน (Homeschool) โดยมีการเขียนแผนการเรียนรู้ที่อิงตามหลักสูตรแกนกลางแต่เน้นความถนัดและความสนใจของผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง

อะไรเป็นประเด็นท้าทายของการจัดการศึกษาที่ยืดหยุ่นไร้รอยต่อของจังหวัด

• คุณภาพและมาตรฐานที่แตกต่างกัน:

  • โรงเรียนทุกแห่งยังไม่มีคุณภาพและมาตรฐานที่เท่าเทียมกัน ทำให้มีการเคลื่อนย้ายนักเรียนจากชนบทเข้าสู่ตัวเมือง

  • ครูบางคนไม่ได้จบตรงสาขาที่สอน และโรงเรียนที่ห่างไกลยังขาดอุปกรณ์การเรียนการสอน

  • ผลการทดสอบของนักเรียนไทยยังต่ำกว่า 50% แสดงถึงความไม่สอดคล้องกันในการทำงานของผู้รับผิดชอบ

• ปัญหาเด็กหลุดจากระบบและการเข้าถึงการศึกษา:

  • เด็กจำนวนมากหลุดออกจากระบบการศึกษา (โดยเฉพาะช่วงอายุ 12-18 ปี) เนื่องจากความยากจน ปัญหาครอบครัว และการไม่เห็นคุณค่าของการศึกษา

  • เด็กพิการและเด็กด้อยโอกาสยังไม่ได้รับการศึกษาอย่างเต็มศักยภาพ มักถูกตีกลับจากโรงเรียนเรียนรวม หรือมีข้อจำกัดในการเข้าถึง

  • การส่งต่อเด็กพิการไปยังโรงเรียนเรียนรวมยังเป็นงานหนัก เนื่องจากครูปลายทางยังขาดความเข้าใจและการนิเทศติดตามไม่ต่อเนื่อง

  • ขาดแคลนครู สกร. (สำนักงานส่งเสริมการเรียนรู้) และโครงสร้างพื้นฐานอินเทอร์เน็ตยังไม่ทั่วถึงในพื้นที่ห่างไกล

• หลักสูตรที่ไม่ตอบโจทย์และไม่ยืดหยุ่นเพียงพอ:

  • หลักสูตรยังไม่ยืดหยุ่นพอที่จะตอบโจทย์ผู้เรียนรายบุคคล (โดยเฉพาะหลักสูตร สกร. ที่ยังใช้หลักสูตรเดียวสำหรับทุกคน)

  • หลักสูตรอาชีวศึกษาบางสาขาปรับเปลี่ยนช้า ไม่ทันต่อการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี

  • นักเรียนจำนวนมากไม่ทราบว่าจะประกอบอาชีพอะไรเมื่อเรียนจบ ไม่เห็นประโยชน์ของการศึกษาอย่างชัดเจน

  • การประเมินผลยังไม่เน้นสมรรถนะที่นักเรียนสามารถนำไปใช้ในการประกอบอาชีพได้จริง

  • การศึกษาปฐมวัยยังเน้นการอ่านเขียนมากเกินไป แทนการพัฒนาทักษะสมอง (EF)

• ความไม่เชื่อมโยงของระบบการเทียบโอนและคลังหน่วยกิต (Credit Bank):

  • ระบบการเทียบโอนหน่วยกิตหรือประสบการณ์เรียนรู้ยังขาดความเชื่อมโยงระหว่างสถาบันการศึกษาและรูปแบบการเรียนรู้ต่างๆ ทำให้ผู้เรียนนำประสบการณ์ไปต่อยอดได้ยาก

  • นักเรียนสายอาชีวะที่เน้นการฝึกงาน อาจมีทักษะทฤษฎีน้อยลง ทำให้เสียเปรียบในการสอบแข่งขันเพื่อเข้าศึกษาต่อในมหาวิทยาลัย

  • ระบบเครดิตแบงก์ที่ภาครัฐกำลังดำเนินการยังอยู่ในช่วงเริ่มต้นและมีข้อจำกัดหลายด้าน

• ภาระงานของครู:

  • ครูมีภาระงานอื่นที่ไม่ใช่การสอนจำนวนมาก ทำให้ไม่มีเวลาดูแลนักเรียนและเตรียมการสอนได้อย่างเต็มที่

• ปัญหาด้านวัฒนธรรมและเป้าหมายชีวิต:

  • เด็กในพื้นที่ห่างไกลบางคนเรียนเพื่อรับวุฒิเท่านั้น ไม่ได้มีแรงจูงใจในการเรียนรู้เท่าเด็กในเมือง หรือมี Mindset ที่สังคมอาจไม่ยอมรับ

  • ปัญหาทางวัฒนธรรมยังเป็นอุปสรรค เพราะคนต่างวัฒนธรรมไปอยู่ด้วยกันจะเกิดรอยแยกและช่องว่างได้ง่าย

• ความท้าทายจากการจัดการศึกษาแบบยืดหยุ่น:

  • การจัดการศึกษาแบบบ้านเรียนบางครั้งอาจยืดหยุ่นเกินไป จนเด็กไม่ค่อยอยู่ในกฎระเบียบ

  • การนำสื่อออนไลน์มาใช้ยังไม่ครอบคลุมเด็กในทุกช่วงวัยและทั่วประเทศ